لکه‌ پوستی نقاط تیره‌رنگ پوست است که علاوه بر تأثیری که بر زیبایی پوست می‌گذارد نشانه‌ای از وجود برخی مشکلات در بدن است. علی‌رغم اینکه بیشتر لکه‌ها بدون خطر هستند اما برخی لکه‌ها نیز علل و دلایل خاصی دارند که نیازمند رسیدگی است. بهتر است پیش از آن‌که به بررسی روش‌های درمان لکه پوستی بپردازیم، ریشه و علت پدیدار شدن آن‌ها را بررسی کنیم. در این مقاله انواع لکه پوستی علل بروز و روش‌های مختلف درمان پزشکی و درمان خانگی آن‌ها را بررسی می‌کنیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

لکه پوستی چیست؟

لکه‌های پوستی به هر نوع تیرگی روی پوست گفته می‌شود که رنگ متفاوتی نسبت به خود پوست دارد. بیشتر لکه‌های پوستی قهوه‌ای روشن، قهوه‌ای متوسط و قهوه‌ای تیره هستند. لکه‌های پوستی معمولاً در اثر جذب اشعه ماوراءبنفش (UV) خورشید ایجاد می‌شوند و از دیگر علل ایجاد آن می‌توان به آکنه، ژنتیک، تغییرات هورمونی و یا مشکلات بدو تولد اشاره کرد. فعالیت‌هایی مانند عدم استفاده از ضد آفتاب و یا مراجعه به سولاریوم نیز از علل تشدید لکه پوستی است.

انواع لکه پوستی

• کک‌ و مک: کک‌ و مک‌ها شایع‌ترین نوع لکه‌های پوستی هستند که در افراد مختلف با نژادهای متفاوت و رنگ پوست تیره یا روشن دیده می‌شود. این لکه‌‌ها معمولاً بین یک تا دو میلی‌متر هستند و به رنگ‌های قهوه‌ای کم‌رنگ، قهوه‌ای پررنگ، سیاه، قرمز، زرد یا برنز دیده می‌شوند.
• لکه‌های پیری: پیری که به نام‌های لکه‌های خورشیدی و لکه‌های سنی نیز شناخته می‌شوند، در اثر قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها معمولاً قهوه‌ای تیره هستند و در صورت، دست‌ها، بازوها و شانه‌ها دیده می‌شوند.
• کراتوزهای اکتینیک: کراتوزهای اکتینیک زائده‌های کوچک و صاف یا کمی برجسته‌ای هستند که در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها معمولاً قهوه‌ای روشن یا قرمز هستند و در صورت، لب‌ها، گوش‌ها، دست‌ها و بازوها دیده می‌شوند.
• ملاسما: ملاسما یک بیماری پوستی است که باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای یا سیاه‌روی صورت می‌شود. این بیماری در زنان شایع‌تر از مردان است و معمولاً در دوران بارداری، مصرف قرص‌های ضدبارداری یا در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می‌شود.

 علت ایجاد ملاسما هنوز مشخص نیست، اما شامل ملانوسیت‌هایی می‌شود که بیش‌ازحد رنگ می‌دهند. چندین عامل محرک شناخته‌شده در این رابطه وجود دارد:

رنگ پوست: افرادی که پوستشان رنگ بیشتری دارد به دلیل فعالیت ملانوسیتی در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

تغییرات هورمونی: بارداری، قرص‌های ضدبارداری و درمان جایگزین همگی خطر را افزایش می‌دهند.

قرار گرفتن در معرض نور خورشید: نور UV ملانوسیت‌ها را تحریک می‌کند.

لوازم‌آرایشی: برخی از محصولات مراقبت از پوست می‌توانند مشکل را بدتر کنند.

دلایل ایجاد لکه پوستی

اشعه ماورا بنفش

سه نوع مختلف از اشعه ماوراءبنفش بر اساس اندازه طول‌موج وجود دارد که یکی از آن‌ها UVB است. این اشعه می‌تواند باعث ایجاد لکه‌ پوستی، آفتاب‌سوختگی و تاول شود. قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث ایجاد تغییرات در پوست می‌شود. تغییر رنگ پوست در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند اثرات پیری را تسریع کند و خطر ابتلا به سرطان پوست، چین‌ و چروک، کک‌ و مک، لکه‌های کبدی را افزایش دهد.

در موارد شدیدتر نور خورشید می‌تواند ریسک ابتلا به موارد زیر را نیز افزایش دهد:

• از دست دادن عملکرد ایمنی پوست و درنتیجه ابتلا به ضایعات پوستی پیش سرطانی (کراتوز اکتینیک)
• ظاهر شدن رنگ‌دانه‌های خالدار یا زردرنگ
• ظاهر شدن رگ‌های خونی کوچک متسع (تلانژکتازی)
• چین‌وچروک پوست ناشی از بافته‌ای الاستیک آسیب‌دیده
• آسیب به چشم، مانند آب‌ مروارید یا دژنراسیون ماکولا

لکه پوستی ناشی از آکنه هورمونی

آکنه‌های هورمونی در زنان بعد از بلوغ به‌خصوص در بزرگ‌سالی بسیار شایع هستند. آکنه هورمونی ممکن است درست قبل، در طول یا بعد از دوره قاعدگی به روشی قابل پیش‌بینی ایجاد شود. این نوع آکنه شبیه آکنه معمولی است، اما ممکن است باعث ایجاد ندول‌ها و کیست‌های عمیق‌تر شود که برای دوره‌های طولانی باقی می‌مانند. آکنه ناشی از هورمون باعث ایجاد لکه‌هایی در چانه و خط فک و همچنین اطراف دهان می‌شود. این لکه‌ها قدرت بیشتر برای بقا دارند و هر بار در سیکل قاعده‌ای تکرار می‌شوند.

لکه پوستی ناشی از زخم و آسیب پوستی

التهاب و صدمات می‌تواند منجر به ایجاد لکه پوستی شود، به‌ویژه نوعی که به‌عنوان هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب (PIH) شناخته می‌شود. هنگامی‌که پوست آسیب‌هایی مانند زخم، بریدگی، آکنه یا سایر اشکال التهاب را تجربه می‌کند، پاسخ طبیعی بدن شامل افزایش تولید ملانین است. ملانین رنگ‌دانه مسئول رنگ پوست است و تولید بیش‌ازحد آن می‌تواند منجر به تیره شدن ناحیه آسیب‌دیده شود زیرا ملانین اضافی در پوست انباشته می‌شود و منجر به پیدایش لکه‌ها یا لکه‌های تیره می‌شود.

توجه به این نکته مهم است که هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب یک وضعیت موقتی است و لکه‌های تیره اغلب باگذشت زمان محو می‌شوند. بااین‌حال، بسته به عواملی مانند شدت التهاب اولیه، نوع پوست فردی و اثربخشی هر روش درمانی اعمال‌شده، این فرآیند می‌تواند ماه‌ها تا سال‌ها طول بکشد.

درمان‌های لکه پوستی

رتینوئیدها، رتینول‌ها

 این محصولات موجب از بین رفتن سلول‌های پوست شده و به‌این‌ترتیب پوست را وادار می‌کنند تا خود را ترمیم کند و سلول‌های جدید تولید کند. آن‌ها همچنین تولید کلاژن را تحریک می‌کنند که پوست را سفت‌تر نگه می‌دارد. رتینوئیدها برای درمان خطوط ریز و چین‌وچروک، لکه‌های ناشی از افزایش سن و بستن منافذ نیز مفید هستند.

ویتامین C و سایر آنتی‌اکسیدان‌ها

این مواد مواد شیمیایی و رادیکال‌های آزاد را که باعث آسیب پوست می‌شوند، خنثی می‌کنند. این امر می‌تواند به کاهش علائم پیری پوست، چین‌وچروک، لکه‌های تیره و افتادگی پوست، کمک کند. همچنین، آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند از پوست در برابر آسیب اشعه ماوراءبنفش و تجزیه کلاژن محافظت کنند.

آلفا هیدروکسی اسیدها

این محصولات لایه‌بردار هستند، به این معنی که سلول‌های مرده پوست را از سطح پوست جدا می‌کنند. این امر می‌تواند به بهبود ظاهر پوست، روشن شدن لکه‌های تیره و بهبود بافت پوست کمک کند.

مواد روشن‌کننده

 مواد سفیدکننده یا روشن‌کننده مانند هیدروکینون می‌توانند لکه‌ پوستی و رنگ‌دانه را روشن کنند.

لیزر پوست

لیزرها با از بین بردن لایه بالایی پوست آسیب‌دیده و تحریک تولید کلاژن، باعث نرم‌تر شدن سطح پوست و ایجاد ظاهری یکنواخت‌تر می‌شوند. لیزر درمانی می‌تواند رنگ‌دانه‌های ناهموار پوست، لکه‌ پوستی ناشی از افزایش سن، پوست آسیب‌دیده در برابر نور خورشید، خطوط ریز و چین‌وچروک و موارد دیگر را درمان کند.

لیزر فرکشنال

لایه‌برداری فرکشنال لیزری با ارسال ریزپرتوهای نور لیزر به لایه‌های زیرین پوست، ستون‌های عمیق و باریکی از انعقاد بافت ایجاد می‌کند. بافت انعقادی یک فرآیند بهبود طبیعی را تحریک می‌کند که منجر به رشد سریع بافت سالم جدید می‌شود. لیزرهای رنگی پالسی با استفاده از پرتو ملایم نور، رگ‌های خونی شکسته و قرمزی را از بین می‌برند.

لایه‌برداری شیمیایی

در لایه‌برداری شیمیایی، یک مایع شیمیایی مانند اسیدتری کلرواستیک یا اسید گلیکولیک روی پوست اعمال می‌شود. این لایه‌بردار بیرونی‌ترین لایه پوست را از بین می‌برد تا پوست جدید روی سطح ظاهر شود. لایه‌برداری لکه‌ پوستی و کراتوز اکتینیک را از بین می‌برد و خطوط و چین‌وچروک‌های ظریف را درمان می‌کند. همچنین رنگ و بافت پوست را بهبود می‌بخشد.

فتودینامیک تراپی

در این درمان، پوست با دارو پوشانده می‌شود و نور فلورسنت آبی یا قرمز، دارو را فعال می‌کند. درمان فوتودینامیک سلول‌های پیش سرطانی را از بین می‌برد درحالی‌که سلول‌های طبیعی را به حال خود رها می‌کند. درمان ممکن است باعث واکنشی شبیه آفتاب‌سوختگی شود که بهبود آن‌یک تا دو هفته طول می‌کشد.

کرایوتراپی

در این روش از نیتروژن مایع برای منجمد کردن لکه‌های غیر سرطانی پیری و کراتوز اکتینیک استفاده می‌شود. نواحی تحت درمان در عرض چند روز تیره می‌شوند و می‌ریزند.

درمان لکه‌های ناشی از آکنه هورمونی

درمان‌های آکنه هورمونی معمولاً اثرات آندروژن‌ها را مسدود می‌کنند. درمان‌های ضد آندروژنی که برای آکنه هورمونی در دسترس هستند عبارت‌اند از:

قرص ضدبارداری خوراکی ترکیبی: قرص ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون است. پروژسترون‌های زیر ترجیح داده می‌شوند زیرا آن‌ها همچنین ضد آندروژن هستند بااین‌حال، در برخی افراد، قرص ضدبارداری خوراکی ترکیبی یا قرص پروژسترون ممکن است باعث تشدید آکنه شود

اسپیرونولاکتون: این دارو گیرنده‌های آندروژن را مسدود می‌کند

سیپروترون سیپروترون یک مسدودکننده قوی گیرنده‌های آندروژن است و می‌تواند همراه با قرص ترکیبی، در دوزهای بالا برای 10 روز از سیکل قاعدگی تجویز شود.

متفورمین درحالی‌که متفورمین یک داروی ضد آندروژن نیست، ممکن است به تنظیم هورمون‌هایی مانند IGF-1 که باعث آکنه می‌شود، کمک کند.

درمان لکه پوستی در خانه

بهتر است برای رفع مشکلات پوستی شدید با یک متخصص پوست مشورت کنید، اما خوب است بدانید که برای برخی مشکلات سطحی‌تر چندین درمان خانگی مؤثر وجود دارد که ممکن است به بهبود لکه‌های پوستی کمک کند. در ادامه با این روش‌ها آشنا خواهیم شد:

آب لیمو

 آب لیمو به دلیل وجود اسید سیتریک، یک ماده طبیعی روشن‌کننده پوست است. برای استفاده از آب لیمو به عنوان روشن‌کننده پوست، می‌توانید آب لیموی تازه را با استفاده از پنبه روی نواحی آسیب‌دیده بمالید و بگذارید 15 تا 20 دقیقه بماند. سپس، پوست خود را با آب بشویید. با این حال، آب لیمو می‌تواند باعث خشکی پوست شود. بنابراین، پس از استفاده از آب لیمو، حتماً از یک مرطوب‌کننده مناسب استفاده کنید. همچنین، از کرم ضد آفتاب استفاده کنید، زیرا آب لیمو ممکن است حساسیت پوست به نور خورشید را افزایش دهد.

آلوئه‌ورا

 آلوئه‌ورا دارای خواص تسکین‌دهنده و ترمیم‌کننده است. استفاده از ژل آلوئه‌ورا به‌طور مستقیم روی لکه‌ها می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود پوست کمک کند. استفاده منظم از آلوئه‌ورا می‌تواند باعث بهبود کل پوست شود.

سرکه سیب

سرکه سیب حاوی اسید استیک است که ممکن است به روشن شدن لکه‌های تیره کمک کند. برای استفاده از سرکه سیب، آن را با آب رقیق کنید و با استفاده از پنبه روی لکه‌ها بمالید. بگذارید چند دقیقه بماند و سپس با آب بشویید. احتیاط کنید، زیرا سرکه سیب ممکن است در برخی افراد باعث تحریک شود. قبل از استفاده از سرکه سیب، ابتدا یک تست پچ انجام دهید.

زردچوبه

زردچوبه دارای خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی است. برای استفاده از زردچوبه، آن را با آب یا ماست مخلوط کنید تا خمیر شود. خمیر را روی لکه پوستی بمالید و بگذارید 15-20 دقیقه بماند. سپس با آب بشویید. زردچوبه می‌تواند لکه ایجاد کند، بنابراین مراقب لباس و ملافه باشید.

عسل

عسل دارای خواص مرطوب‌کنندگی و ضدباکتریایی است. برای استفاده از عسل به عنوان روشن‌کننده پوست، عسل خام را روی لکه‌ پوستی بمالید و بگذارید 20 تا 30 دقیقه قبل از شستشو بماند. عسل می‌تواند به تسکین پوست کمک کند و باعث بهبودی آن شود.

عصاره چای سبز

 چای سبز سرشار از آنتی‌اکسیدان است که می‌تواند به روشن شدن لکه پوستی کمک کند. برای استفاده از عصاره چای سبز به عنوان روشن‌کننده پوست، عصاره چای سبز یا چای سبز خنک و دم کرده را با استفاده از پنبه روی نواحی آسیب‌دیده بمالید.

سرم ویتامین C

ویتامین C به دلیل اثرات روشن‌کنندگی پوست شناخته شده است. برای استفاده از سرم ویتامین C به عنوان روشن‌کننده پوست، سرم ویتامین C را به عنوان بخشی از روتین مراقبت از پوست خود استفاده کنید. سرم ویتامین C می‌تواند به کاهش هایپرپیگمانتاسیون و بهبود رنگ کلی پوست کمک کند.

لایه‌برداری

لایه‌برداری منظم به حذف سلول‌های مرده پوست کمک می‌کند و باعث بازسازی پوست می‌شود. برای استفاده از لایه‌بردار به عنوان روشن‌کننده پوست، از لایه‌بردارهای ملایم حاوی آلفا هیدروکسی اسید (AHA) یا بتا هیدروکسی اسید (BHAs) استفاده کنید. لایه‌بردارهای ملایم می‌توانند به بهبود بافت پوست و محو شدن تدریجی لکه‌های تیره کمک کنند.

جمع بندی: